Charakterystyka polskiego rynku przewozów pasażerskich

Pociąg Newag Impuls Kolei Dolnośląskich

Badania dotyczące przewozów pasażerskich jednoznacznie wskazują na ciągle rosnące zainteresowanie transportem kolejowym. W 2019 roku przewieziono w Polsce niemal 336 mln osób, czyli o 26 mln więcej niż w roku poprzednim. W ciągu ostatnich pięciu lat liczba pasażerów zwiększyła się o 25%. Praca przewozowa wyniosła ponad 22 mld pas-km i była wyższa o 1 mld pas-km niż w 2018 roku. Wartość pracy eksploatacyjnej w 2019 roku osiągnęła 170 mln poc-km. Była wyższa od wartości z 2018 roku o 4,6 mln poc-km.

Współpraca z innymi przewoźnikami

Bez wątpienia jedną z kluczowych kwestii, mających wpływ na liczbę pasażerów kolei, jest współpraca z przewoźnikami autobusowymi oraz komunikacją miejską w wybranych miastach. U przewoźników samorządowych praktykuje się honorowanie biletów miejskich, a w ofercie operatorów dalekobieżnych, można skorzystać przez określony czas z komunikacji miejskiej w ramach jednego biletu. Tak jest np. w przypadku ofert spółki PKP Intercity, która współpracuje z przewoźnikiem autobusowym POLBUS oraz Łódzką Koleją Aglomeracyjną, która kooperuje z regionalnymi przewoźnikami PKS.

Na uwagę zasługuje również, wprowadzona w 2018 roku, inicjatywa Wspólny Bilet. Polega ona na umożliwieniu zakupu biletu na przejazd pociągami kilku wybranych przewoźników, pomimo różnorodności oferty biletowej i indywidualnych ofert handlowych. Inicjatywa jest stopniowo wdrażana przez większość przewoźników. Kolejnym ważnym aspektem, ułatwiającym dostęp pasażerom do przewozów kolejowych, jest możliwość zakupu biletów za pomocą innych kanałów dystrybucyjnych niż kasa biletowa. Każdego roku obserwowany jest wzrost zainteresowania możliwością zakupu biletów drogą elektroniczną lub w biletomatach.

Wśród pasażerów kolei największą popularnością cieszą się bilety okresowe. Na ich podstawie odbyła się ponad połowa podróży. Pasażerowie coraz chętniej korzystają z ofert specjalnych np. kart miejskich na podstawie których można podróżować również pociągiem. Największy odsetek pasażerów wybierających bilety okresowe i inne odnotowano w SKM Warszawa (87%) oraz w Kolejach Mazowieckich (77%).

Poznańska Kolej Metropolitalna

Rosnące zainteresowanie koleją to także wynik unowocześniania taboru, poprawa infrastruktury stacyjnej i dostępność usług kolejowych w mniejszych miejscowościach. Jako doskonały przykład może posłużyć, uruchomiona w 2018 roku Poznańska Kolei Metropolitalna, której głównym celem jest stworzenie systemu regularnych połączeń kolejowych w całej aglomeracji poznańskiej. Inicjatywa ta jest rezultatem partnerstwa lokalnych samorządów, przewoźnika, zarządcy infrastruktury i innych podmiotów.

Poznańska Kolej Metropolitalna (PKM) to jedno z największych tego typu przedsięwzięć w Polsce. Pierwsze pięć linii połączyło Grodzisk Wielkopolski, Jarocin, Nowy Tomyśl, Wągrowiec i Swarzędz z Poznaniem. Docelowo w stolicy Wielkopolski pociągi PKM będą zatrzymywać się na 13 stacjach i przystankach. Kursy w godzinach szczytu odbywają się nawet co 30 minut, ułatwiając drogę do szkoły, pracy lub w innych celach. To pierwsze wspólne tak duże przedsięwzięcie samorządów. Zasięg Poznańskiej Kolei Metropolitalnej będzie coraz większy, aby usprawniać ruch nie tylko w samej aglomeracji. Do 2021 roku aktywowane będą połączenia z Gniezna, Kościana, Rogoźna, Wronek i Wrześni.

Przewozy Regionalne

Wzrost liczby pasażerów obserwuje się zarówno u przewoźników dalekobieżnych, regionalnych, jak i aglomeracyjnych. W 2019 roku najwięcej pasażerów korzystało z usług Przewozów Regionalnych (marka POLREGIO), Kolei Mazowieckich, PKP Intercity i PKP SKM w Trójmieście (łącznie ponad 72%). Najwięcej osób, bo blisko 89 mln, skorzystało z usług spółki Przewozy Regionalne. To o 7,7 mln pasażerów więcej niż rok wcześniej. Przewoźnik ten odgrywa ważną rolę w ruchu regionalnym, obsługując mniejsze ośrodki. Jest także głównym operatorem kolejowym w województwach, w których nie powstały kolejowe spółki samorządowe. 

Nowa hala Dworca Głównego w Poznaniu

PKP Intercity

Największy wzrost liczby podróżnych miał jednak miejsce w przypadku PKP Intercity. W pierwszym półroczu 2019 roku z usług tego przewoźnika skorzystało 22,8 mln pasażerów, czyli o ponad 1,3 mln osób więcej niż w tym samym okresie ubiegłego roku. W 2019 roku w relacjach wojewódzkich z usług transportu kolejowego skorzystało ponad 284,2 mln pasażerów (22,5 mln więcej niż w 2018 roku). Pociągami międzywojewódzkimi (osobowymi, pospiesznymi oraz ekspresami) przejechało ponad 47 mln podróżnych (wzrost o 2,6 mln). Natomiast z pociągów międzynarodowych oraz transgranicznych skorzystało 4,4 mln osób (wzrost 400 tys.). Otwarcie Polski na kraje sąsiadujące oraz rozwój szeroko pojętej integracji międzynarodowej ma niewątpliwy wpływ na ciągły wzrost liczby połączeń międzynarodowych oraz transgranicznych.

Spółka PKP Intercity odnotowała istotny wzrost liczby pasażerów podróżujących pociągami międzynarodowymi. W 2018 roku wyniosła ona 3144 tys. osób. Miało to związek z uruchomieniem nowych połączeń międzynarodowych w rozkładzie jazdy 2017/2018, a także przekwalifikowaniem wybranych pociągów w relacjach międzynarodowych z kategorii EIC na IC, co wpłynęło na znaczący spadek cen biletów. 

Coraz więcej pasażerów

Wzrosła również liczba pasażerów w pociągach międzynarodowych oraz transgranicznych, uruchamianych przez Koleje Dolnośląskie, Przewozy Regionalne oraz Koleje Śląskie. Obok PKP Intercity, przewozy międzynarodowe wykonywali także inni przewoźnicy: UBB (13%), Koleje Dolnośląskie (5%), Przewozy Regionalne (3%), a także Leo Express (0,22%) i Koleje Śląskie (0,2 %). W 2018 i 2019 roku przewoźnicy pasażerscy dysponowali mniejszą liczbą pojazdów trakcyjnych oraz wagonów niż w latach ubiegłych. Było to związane z kończącym się cyklem życia eksploatowanego przez nich taboru lub przekazaniem pojazdów do modernizacji. Przywracanie do eksploatacji lokalnej infrastruktury kolejowej spowodowało wzrost liczby spalinowych pojazdów trakcyjnych. 

Konduktorki Kolei Małopolskich

Zatrudnienie w sektorze

Według stanu na koniec 2019 roku, w sektorze przewozów pasażerskich zatrudnionych było 23 240 osób. Analiza danych od 2014 roku pozwala zauważyć utrzymujący się stały poziom zatrudnienia. Wśród spółek wykonujących regularne (rozkładowe) przewozy pasażerskie największymi pracodawcami w 2019 roku były: PKP Intercity (36,6%), Przewozy Regionalne (28,9%) i Koleje Mazowieckie (12,4%). Łącznie te trzy podmioty zatrudniały niemal 78% wszystkich pracowników wśród przewoźników pasażerskich.